การอ่านออกเสียงภาษาจีน

 องค์ประกอบของสัทอักษรพินอิน

1. พยางค์
หน่วยเสียงพื้นฐานของระบบเสียงภาษาจีนกลางปัจจุบันคือพยางค์
แต่ละพยางค์ประกอบขึ้นจากหน่วยเสียง 3 ส่วน ได้แก่ พยัญชนะ สระและวรรณยุกต์
โดยทั่วไปแล้ว ตัวอักษรจีน หนึ่งตัวจะอ่านออกเสียงหนึ่งพยางค์

2. พยัญชนะ
พยัญชนะคือเสียงนำที่ขึ้นต้นในแต่ละพยางค์ ในภาษาจีนกลางมีพยัญชนะ
ทั้งหมด 23 เสียง ได้แก่
   b　p　m 　f　d　 t　n　l  g　 k　h  j  q 　x 　zh 　ch 　sh　 r　 z　 c　 s 　y 　w.

3. สระ
สระหมายถึงเสียงที่ออกตามหลังพยัญชนะในแต่ละพยางค์ สระในภาษาจีน
แบ่งออกเป็นเสียงสระล้วนและเสียงที่ประกอบขึ้นจากเสียงสระเป็นหลัก
(เนื่องจากระบบเสียงภาษาจีนกลางได้รวมเอา เสียงตัวสะกดไว้กับเสียงสระ
สระประเภทนี้จึงหมายถึงเสียงสระที่ประสมรวมกับเสียงสะกด ซึ่งเทียบได้กับเสียง
ตัวสะกดแม่กน /n/ และแม่กง/ng/ ในภาษาไทย) สระจำนวนหนึ่งสามารถ
ประสมกันกลายเป็นสระประสม และเมื่อเรานำสระมาประสมไว้หลังพยัญชนะ
ก็จะกลายเป็นพยางค์ ในระบบสัทอักษรพินอิน ในภาษาจีนกลางมีสระทั้งหมด 36 เสียง ได้แก่
   a　 o　 e　 i　 u　 ü　 ai 　 ei　 ui 　 ao 　ou 　 iu 　 ie　 üe 　 an 　 en 　 in 　 　    un 　 ün 　 ang　 eng　 ing　 ong　 er 　 ia　 iao 　 ian　 iang　 iong 　 ua 　    uo　 uai 　 uan uang　 ueng 　 üan.

4. การอ่านรวมเป็นพยางค
ในภาษาจีนกลาง มีพยัญชนะและสระอยู่จำนวนหนึ่งที่ประสมรวมกันเป็นเสียง
พยางค์เฉพาะ เวลาอ่านเราจะไม่สะกดแบ่งพยางค์ประเภทนี้ออกเป็นเสียงพยัญชนะ
และเสียงสระ แต่จะอ่านรวมออกมา เป็นพยางค์ พยางค์เฉพาะเหล่านี้มีทั้งหมด 16 เสียง ได้แก่
   　zhi 　chi　 shi 　ri 　zi　 ci 　si 　ye　 yi　 yin　 ying　 wu 　yu 　yue　 yun yuan.

5. พยางค์ที่ไม่มีเสียงพยัญชนะ 
นอกจากนี้หน่วยเสียงจำนวนหนึ่งในระบบเสียงภาษาจีนกลางจะไม่มีเสียงพยัญชนะ
พยางค์ประเภทนี้เรียกว่า พยางค์ที่ไม่มีเสียงพยัญชนะ เช่น
   ān　安 (สงบสุข);　　a　啊 (คำช่วยน้ำเสียง)

กฎการเขียนสัทอักษรพินอิน

โดยทั่วไป สัทอักษรพินอินของพยางค์ต่างๆ ประกอบขึ้นจากการสะกดรวมของเสียง
พยัญชนะและสระ จากนั้นจึงใส่เสียงวรรณยุกต์ประกอบเข้าไป กฎการเขียนและสะกดพยางค์
ของพยัญชนะและสระมีดังนี้

1. พยัญชนะ j,q,x จะสะกดรวมกับสระที่ขึ้นต้นด้วยเสียง i และ ? เท่านั้น
เมื่อพยัญชนะ j,q,x ประสมกับสระที่ขึ้นต้นด้วยเสียง ? จะต้องลดรูปจุดสองจุดบน ? เช่น
   ji, qi,　xi
   jia,　qia,　xia
   ju,　qu,　xu
   jue,　que,　xue
   jun,　qun,　xun

2. เมื่อพยางค์ที่ประกอบขึ้นจากสระที่ขึ้นต้นด้วยเสียง i และ ? ไม่มีเสียงพยัญชนะมาประกอบ
จะต้องเปลี่ยนรูป i เป็น y และเปลี่ยนรูป u เป็น w เช่น
   ia→ya　　　uo→wo

3. เมื่อสระ ui,un,iu,? ประกอบขึ้นเป็นพยางค์ด้วยตัวเอง จะต้องเขียนเป็น
   ui→wei　　　un→wen　　　iu→you　　　ü→yu

4. เครื่องหมายคั่นเสียง
เมื่อพยางค์ที่ขึ้นต้นด้วยเสียง a, o, e อยู่หลังพยางค์อื่น และทำให้การสะกดแบ่ง
พยางค์ไม่ชัดเจน เราจะใช้เครื่องหมายคั่นเสียง（’）มาคั่นระหว่างพยางค์ เช่น

   jī'è　饥饿 (หิวโหย);　míng'é　名额 (จำนวนโควต้า)
   jiè　借 (ยืม);　mín'gē　民歌 (เพลงพื้นบ้าน)

กฎการออกเสียง

1. เสียงวรรณยุกต์พื้นฐาน เสียงวรรณยุกต์พื้นฐานในภาษาจีนกลางมี 4 เสียง ได้แก่   เสียงหนึ่ง เป็นเสียงสูง
   เสียงสอง เป็นเสียงขึ้น
   เสียงสาม เป็นเสียงต่ำ
   เสียงสี่ เป็นเสียงตก
   เสียงวรรณยุกต์ทั้งสี่ใช้เครื่องหมาย ˉ，ˊ，ˇ และˋแแทนตามลำดับ เครื่องหมายวรรณ
ยุกต์ทั้งสี่จะเขียน ไว้บนเสียงหลักของสระในแต่ละพยางค์ (เสียงหลักของสระหมายถึงเสียงที่ต้อง
อ้าปากกว้างและออกเสียงดังที่สุด ในบรรดาเสียงที่ประกอบขึ้นเป็นสระ) เช่น

   qiāng,　qiáng,　qiǎng,　qiàng
   tuī,　tuí,　tuǐ,　tuì

    เสียงวรรณยุกต์ในภาษาจีนกลางมีคุณสมบัติในการแยกความหมาย ดังนั้น หากเสียงวรรณ ยุกต์ต่างกัน ความหมายก็จะต่างไปด้วย

2. เสียงเบา
พยางค์ประเภทหนึ่งเมื่ออยู่หลังพยางค์อื่นแล้วจะต้องอ่านออกเสียงสั้นและเบา
พยางค์ประเภทนี้เรียกว่า เสียงเบา เวลาเขียนพยางค์ที่เป็นเสียงเบาจะไม่ใช้เครื่อง
หมายวรรณยุกต์ใดๆ กำกับ เช่น

   hǎo ma?　好吗 (ดีไหม)
   bō li　玻璃 (แก้ว, กระจก)

3. การกลายเสียง
ในบางครั้งการอ่านพยางค์หลายๆ พยางค์ติดกัน เสียงวรรณยุกต์บางพยางค์จะเกิดการ
เปลี่ยนแปลง เสียงอ่านจะไม่เหมือนกับเวลาอ่านพยางค์นั้นโดยลำพัง การเปลี่ยนแปลงของ
เสียงวรรณยุกต์แบบนี้เรียกว่า การกลายเสียง รูปแบบการกลายเสียงมี 3 แบบด้วยกัน คือ

• เมื่อวรรณยุกต์เสียงสามอยู่ติดกันสองพยางค์ เสียงวรรณยุกต์ของพยางค์หน้าจะกลาย
เสียงเป็นวรรณยุกต์เสียงสอง (แต่เวลาเขียน ให้คงเครื่องหมายวรรณยุกต์เดิม คือ
เครื่องหมายวรรณยุกต์เสียงสามไว้) เช่น 你好“nǐ hǎo” ก็ต้องออกเสียงเป็น “ní hǎ

• เมื่อพยางค์วรรณยุกต์เสียงสามอยู่หน้าพยางค์วรรณยุกต์เสียงหนึ่ง เสียงสอง เสียงสี่และ
พยางค์เสียงเบาส่วนใหญ่ จะต้องกลายเสียงวรรณยุกต์เป็นเสียง “ครึ่งเสียงสาม” วรรณยุกต์เสียง
“ครึ่งเสียงสาม”ก็คือ การออกเสียงสามเพียงครึ่งเสียงแรกที่เป็นเสียงตก เช่น

   lǎo shī　老师 (ครู, อาจารย์)
   yǔ yán　语言 (ภาษา)

   • คำว่า “不” และ “一” ในภาษาจีนกลางจะมีการกลายเสียงเฉพาะ กล่าวคือ เมื่อ “不”
และ “一” อยู่หน้าพยางค์เสียงสี่หรือพยางค์เสียงเบาที่กลายมาจากเสียงสี่ จะต้องออกเสียงว่า
“bú” และ “yí” ตามลำดับ เช่น
bú shì　不是;　yí gè 一个

แต่หากสองคำนี้อยู่หน้าพยางค์เสียงหนึ่ง เสียงสองและเสียงสาม ก็ยังคงออกเสียงเป็นเสียง
สี่ตามเดิมว่า “bù” และ “yì” เช่น

bù shuō　不说;　bù lái　不来;　bù hǎo　不好
yì tiān　一天;　yì nián　一年;　yì qǐ　一起

4. พยางค์เสริมท้ายด้วยเสียง er

พยางค์เสริมท้ายด้วยเสียง er หมายถึง พยางค์ที่เกิดจากการเพิ่มเสียง er(-r)
ต่อข้างท้ายเสียงสระ ในภาษาจีนกลางมีคำจำนวนมากที่มีการเสริมท้ายด้วยเสียง er
เวลาเขียนสัทอักษรพินอินให้เพิ่มตัว r ต่อท้ายสระ หากเขียนเป็นตัวอักษรจีนให้เขียนตัว “儿”
ต่อท้ายคำ เช่น

gēr　歌儿 (เพลง);　huār　花儿 (ดอกไม้)

หากเป็นพยางค์มีสระที่ลงท้ายด้วยเสียง –i หรือ –n เมื่อจะประกอบเป็นพยางค์เสริมท้าย
ด้วยเสียง er ก็จะไม่ออกเสียง –i หรือ -n เช่น

xiǎo háir　小孩儿 (เด็ก);　wánr　玩儿 (เล่น)